Yêu nghề

Trong khi Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) đang bàn luận nhằm định hướng chiến lược mới cho giáo dục-đào tạo, khoa học-công nghệ, thì một công bố của Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (VIES) đã đưa ra con số điều tra làm nhiều người giật mình. Đó là qua khảo sát 526 giáo viên (GV) bậc tiểu học đến THPT từ 27 trường của 5 tỉnh với một câu hỏi: "Nếu được quyết định lại một lần nữa, bạn có chọn nghề giáo không?" thì có 40,9% GV bậc tiểu học, 59% GV bậc THCS và 52,4% GV bậc THPT đã trả lời là "không"!

Điều này làm cho xã hội giật mình, nhưng chính các GV thì không, bởi họ là người trong cuộc, thấu hiểu những vấn đề đã, đang diễn ra trong nghề của mình. Cả xã hội giật mình, vì có đến một nửa GV không yêu nghề. Đã làm nghề mà không yêu nghề, thì hậu quả tất yếu như thế nào, nhiều người đã biết. Nghiêm trọng hơn, đây chính lại là nghề giáo dục-đào tạo con người. Nó có tính quyết định đến thân phận mỗi con người và là yếu tố quyết định đến sự phát triển của xã hội, của quốc gia, dân tộc.

Trong thời gian qua, đã có không ít những phân tích, đánh giá của những nhà chuyên môn, nghiên cứu và quản lý về giáo dục-đào tạo đưa ra căn nguyên của thực trạng một nửa GV không yêu nghề. Mới đây nhất, tại buổi tọa đàm về đổi mới giáo dục do Tạp chí Tia Sáng và Trường Đại học FPT tổ chức, GS Hoàng Tụy, một người tâm huyết và gắn bó lâu năm với giáo dục, đã đưa ra 4 vấn đề lớn cấp bách cần giải quyết. Trong đó, vấn đề hàng đầu được ông đưa ra, đó chính là cải thiện chính sách đối với người thầy – mà lương là vấn đề cơ bản cần được cải thiện. GS Hoàng Tụy nhấn mạnh: "Nhiều tiêu cực giáo dục nảy sinh, gia tăng chóng mặt cũng xuất phát từ việc nhà giáo không được đối xử xứng đáng và công bằng". Trong khi đó, TS. Mark Ashwill, Giám đốc Điều hành của Capstone Việt Nam – một công ty về phát triển nguồn nhân lực trong chuyên đề bàn về "Thất vọng và kỳ vọng vào giáo dục Việt Nam" cũng đã đưa vấn đề "lương giáo viên còn thấp và làm việc quá tải" lên hàng đầu trong bất lợi của giáo dục Việt Nam.

Dĩ nhiên, lương có tác động không nhỏ đến chất lượng giáo dục. Bởi, nếu lương không đủ sống thì GV sẽ phải đi làm thêm nhiều việc khác, trong đó chính đáng nhất và phù hợp nhất là dạy thêm. Thế nhưng, vì mưu sinh, việc này có nhiều biến tướng và bị cả xã hội lên án, làm cho GV lúng túng và khổ sở trong cuộc sống. Vì xoay xở để kiếm thêm thu nhập bảo đảm đời sống, nên việc chuyên tâm cho dạy học ở nhà trường bị chi phối, dẫn đến chất lượng dạy và học bị giảm sút là điều tất nhiên. Thấy được điều đó, để bảo đảm cho chất lượng giáo dục hiệu quả, một mô hình cần được nhân rộng, đó chính là chế độ đãi ngộ của thành phố Đà Nẵng dành cho Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn. Đội ngũ GV của trường được nhận 2,7 lần lương để các thầy, cô giáo chuyên tâm về việc dạy ở nhà trường. Bên cạnh chất lượng đầu vào, thì chất lượng đầu ra ngày càng được nâng cao ở ngôi trường này những năm qua đã chứng minh cho hiệu quả từ việc ưu đãi về lương của GV, tạo điều kiện thuận lợi cho những người thầy làm nghề của mình một cách đúng nghĩa.

Bên cạnh vấn đề lương, thì cũng có nhiều yếu tố tác động đến lòng yêu nghề của GV. Theo những người làm nghề giáo, chính việc quản lý giáo dục hiện nay cũng tạo nên không ít những phiền phức, gây tâm lý ức chế cho GV nên chất lượng dạy và học giảm sút. Trong đó, bệnh thành tích vẫn luôn là căn bệnh trầm kha, từ xã hội tác động đến nhà trường, làm cho lòng tự trọng của không ít nhà giáo bị tổn thương. Chất lượng của học sinh không tương xứng với điểm số, với những con số báo cáo đã làm chạnh lòng nhiều nhà giáo, nhưng họ bắt buộc phải thực hiện nếu muốn bám nghề, nên lòng yêu nghề sụt giảm cũng là điều tất nhiên. Rồi sự thay đổi xoành xoạch trong sách giáo khoa, trong chương trình giảng dạy… cũng làm GV đầu tư nhiều công sức cho việc thay đổi mà không nâng cao được chất lượng dạy và học…

Vì thế, việc đổi mới giáo dục một cách căn bản và toàn diện, theo đúng định hướng là việc cần làm để đáp ứng yêu cầu phát triển. Trong đó, những yếu tố tác động đến lòng yêu nghề của GV cần phải được xem xét một cách thấu đáo. Bởi, nghề nào cũng vậy, có yêu nghề thì mỗi người mới gắn bó và tâm huyết với nghề, từ đó nâng cao hiệu quả và chất lượng trong làm nghề. Mà nghề giáo là nghề đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách con người, tác động đến chất lượng nguồn nhân lực và sự phát triển của toàn xã hội!

ANH QUÂN