Có quản được cái cân?

Cân điêu, đong thiếu luôn là nỗi bức xúc của người tiêu dùng. Trước thực trạng này, các ngành chức năng đang phối hợp tìm giải pháp đối phó với nạn gian lận trong đo lường.

Nhiều người tiêu dùng không quan tâm đến cân đối chứng ở chợ.

Phản ánh từ người tiêu dùng cho thấy, các phương tiện đo lường (chủ yếu cân đồng hồ) của hộ kinh doanh các chợ thường xảy ra sai phạm. Chị Nguyễn Thị Thu Hà (trú đường Nguyễn Phước Nguyên, quận Thanh Khê) bức xúc về việc chị thường xuyên bị cân thiếu khi đi chợ. "Khi mua hàng tôi đều thỏa thuận với người bán phải cân đủ cho tôi, nếu không tôi sẽ trả lại. Nói là cân đủ, nhưng khi đem ra cân đối chứng, 1kg chỉ còn tám lạng. Bực không chịu nổi".

Nói về tình hình cân đo, ông Đặng Quang Hưng, Phó Ban quản lý (BQL) chợ Hòa Khánh cho hay: "Từ lâu, cân đối chứng được thành phố trang bị cho chợ nhằm giúp người dân tự kiểm tra lại cân của tiểu thương khi có nghi ngờ. Trường hợp phát hiện hộ kinh doanh nào cân thiếu, khách hàng khiếu nại, bảo vệ chợ sẽ tịch thu cân của quầy hàng đó. Việc đặt cân đối chứng tại các chợ đã phần nào tạo được sự yên tâm cho người đi chợ. Tuy nhiên, nhiều trường hợp người dân không phản ánh với BQL mà tự giải quyết với người bán nên hầu như không có cơ sở để xử lý nghiêm khắc".

Theo quy định, các phương tiện đo lường đều phải gắn niêm chì nhằm tránh sự gian lận thường xảy ra. Tuy nhiên, chúng tôi quan sát nhiều cân đồng hồ thấy ít cái nào được niêm hoàn chỉnh. Tiểu thương giải thích, do dùng lâu ngày nên cân không còn nguyên hiện trạng. Như vậy rõ ràng, cân thiếu tiêu chuẩn vẫn được sử dụng thì làm sao bảo đảm chất lượng đo lường? Gian lận "chục lần như một" là các điểm kinh doanh vỉa hè, lòng đường. Chợ trái cây di động trên đường Tôn Đức Thắng, chợ hải sản đường Nguyễn Tất Thành điển hình cho việc cân gian. Kinh nghiệm cho thấy, 100% người bán cân thiếu, kể cả khi đội ngũ bán hàng rong dán dòng chữ "cân đủ", khi về cân lại vẫn thiếu. Những chiếc cân kiểu này thường không có niêm chì nên người bán tùy ý điều chỉnh chốt tròn dưới đĩa cân dễ dàng. Đối với hàng rong, không thuộc sự quản lý của cơ quan nào nên việc xử phạt, tuyên truyền cũng gặp nhiều khó khăn. Chỉ có người tiêu dùng "lãnh đủ".

Theo Chi cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng (TC-ĐL-CL) thành phố, năm 2011 qua thống kê 5 chợ loại 1 và 42 chợ do phường, xã quản lý có khoảng trên 8.200 cân đồng hồ lò xo được sử dụng trong mua bán cho khách hàng. Trong số đó, mới chỉ có 3.615 cân được kiểm định (đạt 44,05%). Đối với các chợ tự phát, chất lượng các cân không có sự kiểm soát. 9 tháng đầu năm 2012, chi cục đã tiến hành kiểm định 1.860 cân các loại, song dù vậy đến nay vẫn chưa có thống kê cụ thể đánh giá hết tình hình gian lận trong đo lường. Ông Nguyễn Viết Nguyên, Chi cục trưởng Chi cục TC-ĐL-CL thành phố cho biết, để giảm bớt tình trạng cân gian, đong thiếu, chi cục phối hợp với Phòng Kinh tế các quận, huyện thực hiện kiểm tra định kỳ hằng năm. Nhất là những ngày giáp Tết, thời gian này số lượng phương tiện cân đo nhiều hơn so với khi chợ hoạt động bình thường.

Song người dân bày tỏ, cách kiểm tra như vậy chỉ là "cưỡi ngựa xem hoa", không bao quát chất lượng cân toàn địa bàn. Khi triển khai các đợt kiểm tra, người bán dùng phương thức đối phó là chính. Do vậy, cần phải xây dựng cơ chế phối hợp, phân cấp. Khi có sự tham gia của các Phòng Kinh tế quận, huyện, Ban Quản lý chợ thì việc kiểm định và quản lý đo lường cân đồng hồ tại các chợ được chặt chẽ hơn. Về ý kiến này, ông Nguyễn Sinh, Phó phòng Kinh tế quận Ngũ Hành Sơn cho rằng, kiểm tra theo đợt sẽ không đem lại hiệu quả bằng việc giao trách nhiệm cụ thể cho BQL các chợ. Chính BQL quản lý trực tiếp các hộ tiểu thương, có trách nhiệm tuyên truyền, hướng dẫn và xử lý những hộ vi phạm. Đồng thời, đối với những hộ bán hàng rong, các phường phải có trách nhiệm tuyên truyền, răn đe…

Vừa qua, Chi cục TC-ĐL-CL thành phố đã thực hiện Đề án "Xây dựng mạng lưới cân đối chứng và kiểm định cân thông dụng tại các quận, huyện" nhằm tăng cường trách nhiệm quản lý Nhà nước về đo lường cho các quận, huyện về một số lĩnh vực như kiểm tra đo lường phương tiện đo cân đồng hồ lò xo, kiểm tra hàng đóng gói sẵn, kiểm tra đo lường trong bán lẻ… Theo ông Nguyễn Viết Nguyên, việc xây dựng, hoạt động và duy trì bộ phận kiểm định cân thông dụng cho BQL các chợ sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý đo lường các cấp được chủ động, hỗ trợ công tác quản lý Nhà nước về đo lường có hiệu quả.

Bài và ảnh: DUYÊN ANH